Symposium P3Venti

Pandemisch Paraat door Ventilatie

Op donderdag 9 oktober 2025 vond het afsluitend P3Venti Symposium plaats in Zoetermeer. TNO en haar partners gingen met de praktijk en wetenschappers in gesprek over de vraag of met ventilatie invulling kan worden gegeven aan pandemische paraatheid in de langdurige zorg en bij maatschappelijk urgente sportvoorzieningen, en zo ja, hoe dat op effectieve wijze kan gebeuren. Het was een inspirerende middag met presentaties van de resultaten van P3Venti en actieve workshops.

Kruisbestuiving tussen praktijk en onderzoek
P3Venti bevindt zich op het snijvlak van praktijk en wetenschap. Bevindingen of vragen uit het ene kennisgebied of de ene branche kunnen van groot belang zijn voor andere kennisgebieden en branches. Tijdens dit symposium deelde P3Venti de onderzoeksresultaten van het programma en gingen deelnemers in gesprek over het daarbij horende handelingsperspectief. Hoe kunnen de resultaten ingezet worden voor andere onderzoeken? En wat betekent dit voor zorginstellingen en sportvoorzieningen?

Deelnemers symposium
Dit symposium richtte zich zowel op wetenschappers in het veld van virusverspreiding en de rol van ventilatie daarbij, als op de langdurige zorg en maatschappelijk urgente sportvoorzieningen. Beslissers, bestuurders, directies, facility managers, vastgoedeigenaren en zorgverleners van langdurige zorginstellingen, fitnesscentra en zwembaden waren van harte welkom!

Terugblik

Lees het nieuwsbericht over de overhandiging van het eindrapport aan Andres Dijkshoorn, directielid Infectieziektebeleid van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en de aanbevelingen uit het rapport.

Viroloog Marc van Ranst gaf een keynote speech. Dit waren de presentatoren van de deelprogramma's van P3Venti:

• Sander Herfst - Virusonderzoek

• Marcel Loomans - Ventilatiesysteemconfiguraties    

• Annemarie Weersink - Ventilatie en gebruik in de zorg en sport

• Anneloes de Lange - Ventilatie in de zorg, inventarisatie en observaties in de praktijk  

• Anneke Terneusen - WIR-model, waarden Interacties Risico's    

• Menno Hinkema - Afwegingskader

Take aways uit de drie workshops

Wetenschap: virusonderzoek en ventilatiesystemen - Marcel Loomans (TU/e), Luc Hornstra (TNO-CBRN) en Rebecca Niese (RIVM)
Deze workshop werd afgetrapt met twee animaties over hoe het virusonderzoek is uitgevoerd en over de rol van ventilatie bij het beperken van besmettingen. Naar aanleiding hiervan kwamen er direct veel vragen van de aanwezigen over de experimentele technieken die bij dit onderzoek belangrijk zijn. Vervolgens werd ingezoomd op drie deelgebieden:

• Onderzoek naar virussen in de lucht en wat er bij komt kijken om hier onderzoek naar te doen. 

• Vertaling van de resultaten van dit type onderzoek naar een risico-inschatting over hoeveel mensen ziek worden in geval van een ziekteverwekkend virus.

• Is het mogelijk om virusoverdracht te verminderen door in te zetten op de optimale ventilatie in een ruimte? 

Via Mentimeter zijn meningen en gedachten van deelnemers getoetst over o.a. de vraag of er een norm moet komen voor het aantal ziekteverwekkende virussen in de lucht. Een belangrijk probleem hierbij is dat niet elk virus hetzelfde is en dat je het niet op voorhand kent. Dat maakt normering lastig; je moet al snel in scenario’s gaan denken. Anderzijds kan een regelmatige controle van het gerealiseerde ontwerp, van het ventilatiedebiet en van de effectiviteit op deze manier beter georganiseerd worden. Ook kan betere (zichtbare?) communicatie over hoe een ruimte moet worden gebruikt helpen bij een goed gebruik van de ventilatie die voor een ruimte is ontworpen. 

Beleid: WIR-model en afwegingskader - Anneke Terneusen (TU/e) en Menno Hinkema (TNO)

Tijdens deze interactieve workshop doken we in de dagelijkse praktijk van langdurige zorginstellingen. Centraal stond de vraag hoe daar gezamenlijk weloverwogen keuzes gemaakt kunnen worden over maatregelen. Na een korte introductie gingen we aan de slag met de PARAAT-scan, toegepast op een casus die door deelnemers zelf werd ingebracht. Door de verschillende achtergronden en perspectieven ontstonden er levendige discussies over de haalbaarheid van de aanbevelingen in de dagelijkse praktijk. Die uitwisseling van inzichten, waarom iets wel of niet werkt, maakte de sessie waardevol. De PARAAT-scan bleek een effectieve tool om het gesprek te structureren en het denken te stimuleren.

-> Ga naar de WIR-tool 

Toepassing: ventilatie en gebruik in de zorg en in maatschappelijk urgente sportvoorzieningen - Annemarie Weersink (Hogeschool Saxion), Anneloes de Lange (TNO) en Karin Kompatscher (TNO)

In deze workshop zijn inzichten gedeeld uit zowel praktijk- als laboratoriumonderzoek. Daarbij kwam onder meer het grote belang naar voren van voldoende ventilatie. Uit het onderzoek blijkt dat voldoende ventilatie meer effect heeft op de blootstellingsrisico dan andere factoren zoals het type ventilatiesysteem. Verder werd tijdens de workshop gesproken over het nut van CO₂-metingen als alternatief voor metingen van het ventilatiedebiet. De aanwezigen adviseerden om CO₂-meters tijdelijk in te zetten als indicator voor de ventilatiekwaliteit, om gebruikers goede ventilatiestrategieën te kunnen aanleren — en ongunstige gewoonten af te leren. Het gebruik van airco's werd besproken als een dilemma betreffende effectief koelen en voldoende ventileren. Tot slot droeg de bespreking van ‘do’s en don’ts’ bij aan inzicht in de effectiviteit van ventilatie bij blootstelling aan aerosolen in een ruimte.

Panelgesprek

Aan de hand van vier stellingen gingen viroloog Marc van Ranst, Andres Dijkshoorn van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ana Maria de Roda Husman van RIVM, Wolfgang Ebbers, voorzitter klankbordgroep P3Venti en Roberto Traversari van TNO met elkaar in gesprek. Een aantal conclusies: 

• Iedereen is het erover eens dat mechanische ventilatie beter is. Alleen is het een lastig vraagstuk hoe dit goed ingebed moet worden in de praktijk. Verleiden wordt als meer waardevol gezien dan verbieden. 

• Ook de maatschappelijke partijen hebben een verantwoordelijkheid om het onderzoek verder te brengen. 

• Het in stand houden van het kennisnetwerk is belangrijk. Zonder faciliterende rol van het ministerie van VWS lukt dat niet en verwatert het netwerk.

• Een database met inactivatiekarakteristieken is prima, maar er moet dan wel een goede ondertiteling bij komen. 

• Kennisoverdracht over het nut van ventilatie en de wijze waarop met systemen moet worden omgegaan is niet alleen voor de betrokken sectoren van belang, maar is een aandachtspunt voor iedereen. Hier mag meer aandacht voor komen.

Slotwoord

P3Venti Programmaleider Lisette Rueb sloot de middag af en bedankte dagverlichter dr. Lisa Peters voor de enthousiaste moderatie en gastheer Remi Hompe van Binnenklimaat Nederland voor het hosten van het symposium in het Bouwhuis. Lisette: "Ik ben trots op het resultaat dat we met P3Venti behaald hebben. Tegelijkertijd heeft het programma ook duidelijk aangetoond dat we nog veel te doen hebben om pandemisch paraat te zijn."